काय आहे महाशिवरात्री व्रताची कथा!
प्रत्येक चंद्रमासातील चौदावा दिवस किंवा अमावास्येच्या आधीचा दिवस शिवरात्री म्हणून ओळखला जातो. वर्षभरात येणाऱ्या सर्व बारा शिवरात्रींपैकी, फेब्रुवारी-मार्चमध्ये येणाऱ्या महाशिवरात्रीचे सर्वात विशेष आध्यात्मिक महत्त्व आहे. या रात्री, पृथ्वीचा उत्तर गोलार्धाची स्थिती अशा प्रकारे असते की मानवामध्ये नैसर्गिकरित्या उर्जेचे एक उधाण निर्माण होते.
शिवपुराणानुसार, प्राचीन काळी चित्रभानू नावाचा एक शिकारी होता. जनावरे मारून तो आपल्या कुटुंबाचा उदरनिर्वाह करत असे. तो एका सावकाराचा कर्जदार होता, पण त्याचे कर्ज वेळेवर फेडू शकला नाही. संतापलेल्या सावकाराने शिकारीला शिवमठात कैदी बनवले. योगायोगाने त्या दिवशी शिवरात्री होती. सावकाराच्या घरी पूजा होत असताना शिकारी ध्यानस्थ होऊन शिवाशी संबंधित धार्मिक गोष्टी ऐकत असे. चतुर्दशीच्या शिवरात्रीच्या व्रताची कथाही त्यांनी ऐकवली. संध्याकाळ होताच सावकाराने त्याला आपल्याजवळ बोलावले आणि कर्ज फेडण्याबाबत बोलले. दुसऱ्या दिवशी सर्व कर्ज परत करण्याचे आश्वासन देऊन शिकारीला बंधनातून मुक्त करण्यात आले. नित्यक्रमानुसार तो जंगलात शिकारीसाठी निघाला. मात्र दिवसभर कारागृहात असल्याने ते भूक व तहानने व्याकूळ झाले होते. भक्ष्याच्या शोधात तो खूप दूर गेला. अंधार पडल्यावर जंगलात रात्र काढावी लागेल असे त्याला वाटले. ते जंगल तलावाच्या काठी असलेल्या एका वेलीच्या झाडावर चढून रात्र निघण्याची वाट पाहू लागला.
बेलाच्या झाडाखाली बेलाच्या पानांनी मढवलेले शिवलिंग होते. छावणी बनवताना त्याने तोडलेल्या फांद्या चुकून शिवलिंगावर पडत राहिल्या. अशा प्रकारे दिवसभर भुकेल्या-तहानलेल्या शिकारीचा उपवासही केला गेला आणि शिवलिंगावर बिल्वाची पानेही चढवली गेली. रात्री एक वाजल्यानंतर एक गाभण हरिण पाणी पिण्यासाठी तलावात पोहोचली. शिकारीने धनुष्यावर बाण टाकून तार ओढताच हरिण म्हणाली, ‘मी गरोदर आहे. मी लवकरच वितरित करीन. तुम्ही एकाच वेळी दोन जीव मारणार आहात, जे योग्य नाही. मुलाला जन्म दिल्यानंतर मी लवकरच तुझ्यासमोर येईन, मग मला मारून टाका.’ शिकारीने फास सोडला आणि हरीण जंगली झुडपात दिसेनासे झाले. अर्पण आणि तार सोडवताना काही बिल्वाची पाने विनाकारण शिवलिंगावर पडली. अशाप्रकारे नकळत पहिल्या प्रहारची पूजाही पूर्ण झाली. काही वेळाने तेथून दुसरे हरिण बाहेर आले. शिकारी मेघ नऊ वर होता. जवळ आल्यावर त्याने धनुष्य बाणावर ठेवले. तेव्हा त्याला पाहून हरणाने नम्रपणे विनंती केली, ‘हे शिकारी! मी काही काळापूर्वी हंगामातून निवृत्त झालो आहे. मी एक कामुक कुमारी आहे. मी माझ्या प्रियकराच्या शोधात भटकत आहे. माझ्या पतीला भेटून मी लवकरच तुझ्याकडे येईन. शिकारीने त्यालाही जाऊ दिले. दोनदा शिकार गमावल्याने तो अस्वस्थ झाला होता. तो सर्व प्रकारच्या विचारात होता. रात्रीचा शेवटचा तास होता. यावेळीही काही बेलची पाने शिवलिंगावर पडल्याने धनुष्यबाणाचा स्पर्श झाला आणि दुसऱ्या पर्वाची पूजाही पूर्ण झाली. तेवढ्यात तिथून दुसरी हरिण तिच्या मुलांसह बाहेर आली. शिकारीसाठी ही सुवर्णसंधी होती. धनुष्यावर बाण ठेवायला त्याला वेळ लागला नाही. तो बाण सोडणार होता तेव्हा हरिण म्हणाला, ‘हे शिकारी!’ मी या मुलांना त्यांच्या वडिलांच्या स्वाधीन करून परत जाईन. यावेळी मला मारू नका.
शिकारी हसला आणि म्हणाला, समोरची शिकार सोडा, मी असा मूर्ख नाही. याआधी मी दोनदा माझी शिकार गमावली आहे. माझी मुले भुकेने मरत असतील. उत्तरात हिराणी पुन्हा म्हणाले, जसे तुमच्या मुलांचे प्रेम तुम्हाला त्रास देत आहे, तसाच मलाही आहे. अरे शिकारी! माझ्यावर विश्वास ठेवा, मी त्यांना त्यांच्या वडिलांकडे सोडण्याचे वचन देतो आणि लगेच परत येईन. हरिणीचा गरीब आवाज ऐकून शिकारीला तिची दया आली. त्याने त्या कोंबड्यालाही पळून जाऊ दिले. शिकार नसताना आणि भूक आणि तहानने व्याकूळ झालेला शिकारी नकळत वेलीच्या झाडावर बसलेली बेलाची पाने तोडून खाली फेकत राहिला. पहाट उजाडण्याच्या बेतात असताना त्याच वाटेवर एक मजबूत मृग आला. शिकारीला वाटले की तो नक्कीच शिकार करेल. शिकारीची सोंड पाहून मृग नम्र स्वरात म्हणाला, हे शिकारी! जर तू माझ्या आधी आलेल्या तीन अपस्मार आणि लहान मुलांना मारले असेल तर मलाही मारण्यास उशीर करू नका, जेणेकरून मला त्यांच्या वियोगात क्षणभरही त्रास सहन करावा लागू नये. मी त्या हरणांचा पती आहे. जर तुम्ही त्यांना जीवन दिले असेल तर मलाही जीवनाचे काही क्षण द्या. त्याला भेटल्यावर मी तुमच्यासमोर हजर होईन.
मृगाचे बोलणे ऐकून रात्रभर घडलेला प्रसंग शिकारीसमोर फिरला, त्याने मृगाची संपूर्ण कहाणी सांगितली. तेव्हा मृग म्हणाला, ‘माझ्या तीन बायका ज्या मार्गाने नवस घेऊन गेल्या आहेत, त्या माझ्या मृत्यूनंतर त्यांचा धर्म पाळता येणार नाहीत. म्हणून जसं तुम्ही त्यांना तुमचा विश्वासू म्हणून सोडलं आहे, तसंच मलाही जाऊ द्या, मी लवकरच त्या सर्वांसह तुमच्यासमोर येईन. शिकारीने त्यालाही जाऊ दिले. अशाप्रकारे सकाळ झाली.उपवास करून,रात्री जागर करून आणि शिवलिंगावर बेलपत्र अर्पण करून, पण नकळत शिवरात्रीची पूजा पूर्ण झाली. पण नकळत केलेल्या पूजेचे फळ त्याला मिळाले. शिकारीचे हिंसक हृदय शुद्ध झाले. भगवद्शक्ती त्याच्यात वास करत होती. थोडय़ा वेळाने हरिण आपल्या कुटुंबासमवेत शिकारीसमोर हजर झाले, जेणेकरून तो त्यांची शिकार करू शकेल.परंतु वन्य प्राण्यांवरचा इतका सच्चापणा, सत्यनिष्ठा आणि सामूहिक प्रेम पाहून शिकारीला खूप अपराधी वाटले. त्यांनी हरण कुटुंबाला जीवनदान दिले. नकळत शिवरात्रीचे व्रत करूनही शिकारीला मोक्ष मिळाला. मृत्यूसमयी यमदूत त्याचा आत्मा घेण्यासाठी आले असता शिवगणांनी त्यांना परत पाठवले आणि शिकारीला शिवलोकात नेले. भगवान शिवाच्या कृपेनेच राजा चित्रभानू यांना या जन्मी त्यांचा मागील जन्म आठवला आणि महाशिवरात्रीचे महत्त्व जाणून ते पुढील जन्मातही त्याचे पालन करू शकले.
महाशिवरात्रीच्या दिवशी भक्त जप, तपश्चर्या आणि उपवास करतात. या शुभ दिवशी शिवाला देशाच्या कानाकोपऱ्यातील शिवालयांमध्ये बेलपत्र, धतुरा, दूध, दही, साखर इत्यादींचा अभिषेक केला जातो. महाशिवरात्री हा सण देशभरात साजरा केला जातो या दिवशी महादेवाचा विवाह झाला होता. अशी मान्यता आहे की, महाशिवरात्रीचे व्रत करणाऱ्या साधकाला मोक्षप्राप्ती होते, असे आपल्या धर्मग्रंथात सांगितले आहे. महाशिवरात्री म्हणजे प्रपंचात राहून माणसाचे कल्याण करणारे व्रत. या व्रताचे पालन केल्याने साधकाचे सर्व दु:ख, वेदना संपतात, तसेच मनोकामनाही पूर्ण होतात. शिवाची आराधना केल्याने धन-धान्य, सुख-सौभाग्य, समृद्धीची कधीही कमतरता भासत नाही.
अशी करावी महाशिवरात्रीची पूजा
शिवरात्रीच्या दिवशी प्रथम स्नान करावे, त्यानंतर व्रताची तयारी करावी.
पूजा सुरू करण्यापूर्वी कपाळावर त्रिपुंड लावायला विसरू नका.
त्रिपुंड लावण्यासाठी हाताच्या तीनही बोटांवर विभूते लावावीत आणि कपाळावर डावीकडून उजवीकडे लावावीत.
पूजा करण्यासाठी सर्वप्रथम कलशात पाणी भरून शंकराला पाण्याचा अभिषेक करावा.
यानंतर दूध, दही, मध आणि तुपाचा अभिषेक करावा.
यानंतर अक्षदा, चंदन, अत्तर, बेल फूल, तांदूळ इत्यादी पूजेचे साहित्य अर्पण करावे.
ही सामग्री अर्पण करताना ओम नमः शिवाय चा जप करण्यास विसरू नका.
यानंतर दीप आणि अगरबत्तीने देवाची आरती करावी.
देवाला फळांचा प्रसाद अर्पण करावा.
पूजेनंतर मंत्रोच्चार करत शिवासमोर बसावे.
शिवरात्रीच्या दिवशी शिव चालिसाचे पठण केल्याने तुम्हालाही चांगला फायदा होतो.
घराजवळ शिवजीचे मंदिर नसेल तर, घरी मातीचे शिवलिंग बनवून त्यांची पूजा करू शकता.
Posted by - Admin,on - शुक्रवार, १७ फेब्रुवारी, २०२३,
Filed under - अध्यात्मिक
You can follow any responses to this entry through the RSS 2.0
कोणत्याही टिप्पण्‍या नाहीत:
टिप्पणी पोस्ट करा