पद्मश्री कमला पुजारी यांचे निधन
भुवनेश्वर, (२० जुन) – पद्मश्री पुरस्कार विजेत्या कमला पुजारी यांचा कटक येथील एससीबी मेडिकल कॉलेज आणि हॉस्पिटलमध्ये उपचारादरम्यान मृत्यू झाला. रुग्णालयाच्या अधिकार्‍यांनी शनिवारी ही माहिती दिली. मिळालेल्या माहितीनुसार, ७० वर्षीय कमला पुजारी यांचा हृदयविकाराच्या झटक्याने मृत्यू झाला. दोन दिवसांपूर्वी त्यांना तब्येतीच्या त्रासामुळे एससीबी रुग्णालयात दाखल करण्यात आले होते.
कमला पुजारी या ओडिशातील कोरापुट येथील रहिवासी होत्या. त्या आदिवासी समाजातून आल्या आहेत. महिला सेंद्रिय शेतीमध्ये त्यांच्या अग्रेसर कार्यासाठी ओळखल्या जातात. याच कारणामुळे त्यांना पद्मश्रीनेही सन्मानित करण्यात आले. पुजारी यांनी २००२ मध्ये दक्षिण आफ्रिकेतील जोहान्सबर्ग येथे ’इक्वेटर इनिशिएटिव्ह अवॉर्ड’ जिंकून देशाचे नाव उंचावले होते. रिपोर्ट्सनुसार, पुजारीची तब्येत ठीक नव्हती, त्यांनी यापूर्वीही अनेकवेळा एससीबीमध्ये उपचार घेतले आहेत. त्या किडनीशी संबंधित आजाराने त्रस्त होत्या. दोन दिवसांपूर्वी प्रकृती अस्वास्थ्यामुळे त्यांना पुन्हा रुग्णालयात दाखल करण्यात आले होते. जिथे उपचारादरम्यान त्यांनी जगाचा निरोप घेतला.
पंतप्रधान नरेंद्र मोदी यांनी कमला पुजारी यांच्या निधनावर शोक व्यक्त केला आहे. ते म्हणाले की, श्रीमती कमला पुजारी यांच्या निधनाने दु:ख झाले. त्यांनी शेतीमध्ये विशेषत: सेंद्रिय शेती पद्धतींना चालना देणे आणि देशी बियाण्यांचे संरक्षण करणे यासाठी महत्त्वपूर्ण योगदान दिले. शाश्वतता समृद्ध करणे आणि जैवविविधतेचे रक्षण करण्याचे त्यांचे कार्य वर्षानुवर्षे स्मरणात राहील. त्यांच्या कुटुंबियांना आणि चाहत्यांच्या संवेदना. ओम शांती.
पद्मश्री विजेती कमला पुजारी कोण होत्या?
सेंद्रिय शेतीत योगदान देऊन आणि शेकडो देशी धानाच्या वाणांचे जतन करून जगभर नाव कमावणार्‍या कमला पुजारी यांचे निधन झाले. त्या ७६ वर्षांच्या होत्या. कृषी क्षेत्रातील योगदानाबद्दल त्यांना पद्मश्री पुरस्काराने सन्मानित करण्यात आले.
हृदयविकाराच्या झटक्याने निधन
कोरापुट जिल्ह्यातील पत्रपुट गावातील मूळ रहिवासी असलेल्या कमला पुजारी यांना मंगळवारी ताप आणि वय-संबंधित आजारांमुळे जिल्हा मुख्यालय रुग्णालयात दाखल करण्यात आले आणि नंतर त्यांची प्रकृती खालावल्याने त्यांना कटकच्या एससीबी मेडिकल कॉलेजमध्ये हलविण्यात आले. आज सकाळी हृदयविकाराच्या झटक्याने त्यांचे निधन झाले.
पंतप्रधान मोदींनी शोक व्यक्त केला
त्यांच्या निधनाचे वृत्त समजताच सर्वत्र शोककळा पसरली. पंतप्रधान नरेंद्र मोदी, ओडिशाचे मुख्यमंत्री मोहन चरण माझी, नवीन पटनायक यांच्यासह अनेक राजकारण्यांनी त्यांच्या निधनावर तीव्र शोक व्यक्त केला आहे. ओडिशाचे मुख्यमंत्री मोहन चरण माझी यांनी शोक व्यक्त केला आणि पुजारीचा मुलगा गंगाधर यांच्याशी फोनवर बोलले. त्यांच्या पार्थिवावर संपूर्ण शासकीय इतमामात अंत्यसंस्कार करण्यात येतील, असेही राज्य सरकारने जाहीर केले.
त्यांचे कार्य वर्षानुवर्षे स्मरणात राहील
पंतप्रधान नरेंद्र मोदी यांनी सोशल मीडिया प्लॅटफॉर्म एक्स वर आपल्या पोस्टमध्ये लिहिले की, ’श्रीमती कमला पुजारी यांच्या निधनाने खूप दुःख झाले. त्यांनी कृषी क्षेत्रात, विशेषत: सेंद्रिय शेती पद्धतींना प्रोत्साहन देण्यासाठी आणि देशी बियाण्यांचे संवर्धन करण्यासाठी महत्त्वपूर्ण योगदान दिले. जैवविविधतेचे संरक्षण करण्याचे त्यांचे कार्य वर्षानुवर्षे स्मरणात राहील. आदिवासी समाजाच्या सक्षमीकरणातही ती एक दिवाबत्ती होती. त्यांच्या कुटुंबियांना आणि चाहत्यांच्या संवेदना. ओम शांती.’
मुख्यमंत्री मोहन चरण माझी यांनीही शोक व्यक्त
दरम्यान, ओडिशाचे मुख्यमंत्री मोहन चरण माझी यांनी शोक व्यक्त केला आणि पुजार्‍याचा मुलगा गंगाधर यांच्याशी फोनवर चर्चा केली. त्यांच्या पार्थिवावर संपूर्ण शासकीय इतमामात अंत्यसंस्कार करण्यात येतील, असेही राज्य सरकारने जाहीर केले. विरोधी पक्षनेते नवीन पटनायक, ज्यांनी त्यांना राज्य नियोजन मंडळाचे सदस्य म्हणून नामित केले होते – राज्यातील सर्वोच्च नियोजन संस्था – २०१८ मध्ये त्यांच्या मुख्यमंत्रीपदाच्या कार्यकाळात त्यांनी शोक व्यक्त केला.
गरीब आदिवासी कुटुंबात जन्म
एका गरीब आदिवासी कुटुंबात जन्मलेल्या पुजारीला पारंपारिक भाताच्या वाणांची आवड होती. त्यांनी १९९४ मध्ये कोरापुटमध्ये एम.एस. स्वामिनाथन रिसर्च फाऊंडेशनने सुरू केलेल्या सहभागात्मक संशोधन कार्यक्रमाच्या त्या नेत्या होत्या ज्यामुळे उच्च उत्पन्न देणारी आणि उच्च दर्जाची ‘कालाजिरा’ या तांदूळ जातीची पैदास झाली. ‘तिली’, ‘माचकांता’, ‘फुला’ आणि ‘घनाट्या’ या दुर्मिळ भाताच्या वाणांचेही त्यांनी जतन केले आहे.
धानाच्या अनेक जातींवर संशोधन
एका गरीब आदिवासी कुटुंबात जन्मलेल्या पुजारीला पारंपारिक भाताच्या वाणांची आवड होती. त्यांनी १९९४ मध्ये कोरापुटमध्ये एम.एस. स्वामिनाथन रिसर्च फाऊंडेशनने सुरू केलेल्या सहभागात्मक संशोधन कार्यक्रमाच्या त्या नेत्या होत्या ज्यामुळे उच्च उत्पन्न देणारी आणि उच्च दर्जाची ‘कालाजिरा’ या तांदूळ जातीची पैदास झाली. ‘तिली’, ‘माचकांता’, ‘फुला’ आणि ‘घनाट्या’ या दुर्मिळ भाताच्या वाणांचेही त्यांनी जतन केले आहे.
सेंद्रिय शेतीसाठी प्रेरित
पुजारी यांनी त्यांच्या परिसरातील शेकडो आदिवासी महिलांना शेतीत रासायनिक खतांचा वापर न करण्याची प्रेरणा दिली. त्यांनी महिलांना सेंद्रिय शेती आणि सेंद्रिय खतांचा वापर शिकवला. त्यांच्या प्रयत्नांचे फलित होते की संयुक्त राष्ट्रांच्या अन्न आणि कृषी संघटनेने २०१२ मध्ये कोरापुटला जागतिक पातळीवरील महत्त्वाचे कृषी वारसा स्थळ घोषित केले.
कोरापुत यांची संयुक्त राष्ट्रसंघाच्या इक्वेटर इनिशिएटिव्ह पुरस्कारासाठीही निवड झाली होती. २००२ मध्ये दक्षिण आफ्रिकेतील जोहान्सबर्ग येथे झालेल्या अर्थ समिटमध्ये पुजारी यांना हा पुरस्कार प्रदान करण्यात आला होता. कमला पुजारी यांचा जन्म कोरापुट येथे झाला आणि त्या पारोजा जातीतील होत्या. सेंद्रिय शेती आणि देशी धानाच्या वाणांचे संवर्धन करण्यात त्यांनी मोठे योगदान दिले. त्यांच्या योगदानाबद्दल त्यांचे जगभरात कौतुक झाले.
२०१९ मध्ये पद्मश्री पुरस्कार मिळाला
कमला पुजारी यांनी १०० हून अधिक धानाच्या जाती जतन करण्याबरोबरच हळद, जिरे इत्यादी अनेक प्रकारांचे जतन केले. कृषी क्षेत्रातील त्यांच्या योगदानाबद्दल, त्यांना २०१९ मध्ये तत्कालीन राष्ट्रपती राम नाथ कोविंद यांच्या हस्ते प्रतिष्ठित पद्मश्री पुरस्काराने सन्मानित करण्यात आले. ओडिशा सरकारने तिला २००४ मध्ये सर्वोत्कृष्ट महिला शेतकरी पुरस्काराने सन्मानित केले, तर भुवनेश्वरमधील ओडिशा येथील कृषी आणि तंत्रज्ञान विद्यापीठ च्या मुलींच्या वसतिगृहाचे नाव त्यांच्या नावावर आहे.
Posted by - Admin,
कोणत्याही टिप्पण्‍या नाहीत:
टिप्पणी पोस्ट करा