विनेश वाचवू शकली असती का रौप्य पदक, १०० ग्रॅम वजनाचा खेळ

नवी दिल्ली, (०७ ऑगस्ट) – बुधवारी सकाळची सुरुवात रात्रीपर्यंत भारत सुवर्णपदक जिंकेल या आशेने झाली. पहिल्या दिवशी म्हणजेच मंगळवारी विनेश फोगाटने विरोधी खेळाडूंना ज्या प्रकारे पराभूत केले त्यानंतर कोणालाही रौप्यपदक हवे नव्हते. प्रत्येकाला फक्त सोनेच दिसत होते, पण बुधवारी सकाळी असा खेळ घडला की विनेश फोगाटसह करोडो भारतीयांच्या आशा पल्लवित झाल्या. दरम्यान, अनेक गोष्टी घडत आहेत. आम्ही तुम्हाला समजावून सांगण्याचा प्रयत्न करतो की ही १०० ग्रॅम वजनाची बाब आहे आणि विनेशने गोल्ड नाही तर सिल्व्हर वाचवली असती अशी काही शक्यता होती का?

विनेश फोगाटची अपात्रता पॅरिस ऑलिम्पिकमधील भारतीय दलासाठी तसेच देशातील १.४ अब्ज लोकांसाठी एक धक्का होता, ज्यांनी महिलांच्या ५० किलो वजनी गटात कुस्तीपटू विनेशकडून सुवर्णपदकाच्या आशेने बुधवारी सकाळी जाग आली. विनेशने चमकदार कामगिरी करत उपांत्यपूर्व आणि उपांत्य फेरीत जपानी चॅम्पियन युई सुसाकी आणि नंतर युक्रेन आणि क्युबाच्या कुस्तीपटूंचा पराभव करून अंतिम फेरीसाठी पात्र ठरले.
रेफ्री स्पर्धेपूर्वी कुस्तीपटूचे वजन मोजतात.
नियमांनुसार वजन मोजण्याची जबाबदारी रेफरीची असते. स्पर्धेत सहभागी होणार्‍या सर्व खेळाडूंचे वजन त्यांच्या वजन श्रेणीनुसार आहे की नाही हे त्यांना तपासावे लागेल. म्हणजे या स्पर्धेत कोणताही पैलवान सहभागी होत असला तरी त्याचे वजन समान किंवा कमी-जास्त असते. स्पर्धा सुरू होण्यापूर्वी हे सर्व काम केले पाहिजे. एवढेच नाही तर वजन मोजताना खेळणार्‍या पैलवानाने योग्य कपडे घातले आहेत की नाही हेही पाहावे लागते. जर एखादा ऍथलीट चुकीचा पोशाख घेऊन दिसला तर त्याचे नुकसान होऊ शकते. परिधान केलेल्या कपड्यांसह वजन मोजण्याची जबाबदारी पंचाची आहे.
वजनाच्या वेळी खेळाडू उपस्थित नसेल तर?
खेळाडूने दिलेल्या वेळी वजन केले नाही आणि त्या वेळी उपस्थित नसल्यास काय? कोणतेही क्रीडापटू उपस्थित न राहिल्यास किंवा वजन उचलण्यात अपयशी ठरल्यास त्याला स्पर्धेतून बाहेर फेकले जाईल, असे कठोर आणि स्पष्ट नियम आहेत. खेळाडूला कोणत्याही रँकशिवाय शेवटचे स्थान दिले जाईल. दरम्यान, पहिल्या दिवशी एखाद्या खेळाडूला दुखापत झाल्यास, त्याला दुसर्‍या वेट-इनमध्ये उपस्थित राहण्याची गरज नाही. दरम्यान, वजनात किंचित फरकाचा नियम दुसर्‍या दिवशी म्हणजेच अंतिम सामन्यात लागू होत नाही. विश्वचषक आणि इतर आंतरराष्ट्रीय स्पर्धांसाठी २ किलो जास्त वजन उचलण्याची परवानगी आहे. याचा अर्थ असा की जर एखादा खेळाडू ५० किलो वजनी गटात सहभागी होत असेल तर त्याचे वजन ५२ किलो असले तरीही त्याला सूट मिळू शकते. म्हणजेच, या दृष्टीकोनातून पाहिल्यास, विनेश या कार्यक्रमाचा एक भाग असू शकली असती, परंतु आम्ही तुम्हाला आधीच सांगितल्याप्रमाणे, हा नियम अंतिम फेरीत लागू होत नाही. ऑलिम्पिकचे नियम अतिशय कडक आहेत.
कार्यक्रमापूर्वी वैद्यकीय तपासणी आणि वजन केले जाते
कलम ८ नुसार, खेळाडूला तो ज्या इव्हेंटमध्ये भाग घेत आहे त्या दिवशी सकाळी त्याची वैद्यकीय तपासणी आणि वजन मोजमाप करावे लागते. अंतिम फेरीसाठी पात्र ठरलेल्या खेळाडूंचे आणि रिपेचेजचे त्यांच्या संबंधित वजन गटांमध्ये दुसर्‍या दिवशी सकाळी पुन्हा वजन केले जाते. यामध्ये कोणतीही सूट नाही. तुम्ही हे समजू शकता की पहिल्या दिवशी म्हणजे मंगळवारी जेव्हा विनेशने तिच्या कार्यक्रमात भाग घेतला तेव्हा त्यापूर्वी तिचे वजन केले गेले होते, जे बरोबर निघाले असते. म्हणजे ५० किग्रॅ. त्यामुळे ती आपल्या विरोधकांशी लढताना दिसली. ती अंतिम फेरीत पोहोचली, जी दुसर्‍या दिवशी म्हणजे बुधवारी होती. त्यामुळे बुधवारी सकाळी पुन्हा तिचे वजन करण्यात आले, त्यात तिचे वजन ५० किलोपेक्षा जास्त १०० ग्रॅम असल्याचे आढळून आले. त्यामुळे हे सर्व पाहावे लागत आहे.
दुखापतीचे कारण देत विनेशने फायनलमधून तिचे नाव मागे घेतले असते का?
आता विनेशला दुखापतीचे कारण देत तिचे नाव मागे घेता आले असते का असाही प्रश्न उपस्थित होत आहे. याबाबत काय नियम आहेत आणि असे झाले तर पुढे काय होईल? दुखापत झाल्यास विनेशला रौप्य पदक मिळू शकले असते, कारण तिने तिचे सामने जिंकून अंतिम फेरी गाठली आहे. कलम ५६ स्पष्टपणे सांगते की जर खेळाडूने बाउट पूर्ण झाल्यानंतर दुखापतीमुळे माघार घेतली तर त्याला दुसर्‍या दिवशीही वजनासाठी हजर राहावे लागेल, अन्यथा तो बाहेर केला जाईल. खेळाच्या मध्यभागी त्याला दुखापत झाली असेल तर तो दुसरा वजन टाळू शकतो. पुढील लढतीत भाग घेण्यासाठी कुस्तीपटूला स्पर्धेसाठी युडब्लूडब्लू डॉक्टर किंवा प्रमाणित चिकित्सकाने पूर्व-साफ करणे आवश्यक आहे.
भारतीय ऑलिम्पिक संघटनेने काय म्हटले?
या संपूर्ण प्रकरणावर भारतीय ऑलिम्पिक असोसिएशनने विनेश फोगाटला महिला कुस्ती ५० किलो गटातून अपात्र घोषित केल्याची बातमी दिली होती. आयओसीने सांगितले की, टीमने रात्रभर प्रयत्न करूनही आज सकाळी विनेश फोगाटचे वजन ५० किलोपेक्षा थोडे जास्त झाले. भारतीय संघाकडून यावेळी कोणतीही प्रतिक्रिया दिली जाणार नाही. भारतीय संघ सर्वांना विनंती करतो की विनेशच्या गोपनीयतेचा आदर करावा.
क्रीडामंत्र्यांनीही निवेदन दिले
विनेश फोगाट अपात्र ठरल्याच्या प्रकरणावर क्रीडा मंत्री मनसुख मांडविया यांनी लोकसभेत सांगितले की, विनेश फोगाटचे वजन सकाळी ७.१० आणि ७.३० वाजता मोजले गेले. विनेशचे वजन ५० किलोपेक्षा १०० ग्रॅम जास्त असल्याचे आढळून आले. विनेशला जागतिक दर्जाचा सपोर्ट स्टाफ मिळाला. तिला परदेशी प्रशिक्षकही देण्यात आला होता. विनेशच्या अपात्रतेबद्दल भारताने ऑलिम्पिक संघटनेकडे आपला निषेध व्यक्त केला आहे.
रौप्य पदकही मिळाले नाही
विनेश फोगाटने ५० किलो फ्रीस्टाइल कुस्तीच्या अंतिम फेरीत प्रवेश केला होता. विनेशला आज दुपारी १२:४५ वाजता अंतिम सामना खेळायचा होता पण आता तिला अपात्र ठरवण्यात आले आहे. तिला रौप्य पदकही मिळणार नाही.