भाजपाचे अध्यक्षपद किती ताकदीचे असते?

नवी दिल्ली, (१२ जुन) – लोकसभा निवडणूक २०२४ पूर्ण झाल्यानंतर एकीकडे, पंतप्रधान मोदींच्या तिसर्‍या कार्यकाळात स्थापन झालेल्या नवीन मंत्रिमंडळाने पदभार स्वीकारला आहे आणि पंतप्रधानांच्या पहिल्या १०० दिवसांचे लक्ष्य पूर्ण करण्यात व्यस्त आहे. मात्र या सगळ्यात एनडीए आघाडीतील सर्वात मोठा पक्ष असलेल्या भाजपने आपल्या वरिष्ठ नेत्यांवर मोठी जबाबदारी सोपवली आहे. त्या दिग्गज नेत्यांपैकी एक म्हणजे भाजपचे राष्ट्रीय अध्यक्ष जेपी नड्डा, ज्यांना आरोग्य मंत्रालयाची जबाबदारी सोपवण्यात आली आहे. यापूर्वी नड्डा हे भाजपचे राष्ट्रीय अध्यक्ष होते आणि आता ते केंद्रीय मंत्री आहेत. नड्डा यांच्या आधी गृहमंत्री अमित शहा भाजपचे राष्ट्रीय अध्यक्षपद भूषवत होते. आता हे दोन्ही नेते कॅबिनेट मंत्री असल्याने भाजप आपल्या पक्षाची सर्वात मोठी जबाबदारी कोणावर सोपवणार, असा प्रश्न जनतेच्या मनात निर्माण होत आहे.

भाजपच्या राष्ट्रीय अध्यक्षपदी कोण होणार या प्रश्नावर सध्या जोरदार चर्चा सुरू आहे. याबाबत अनेक नावे पुढे येत आहेत मात्र पक्षाच्या संसदीय मंडळाची बैठक होऊन अध्यक्षाची एकमताने निवड होईल तेव्हाच याबाबत निर्णय होईल. मिळालेल्या माहितीनुसार, सध्या फक्त जेपी नड्डा राष्ट्रीय अध्यक्षपदाची जबाबदारी सांभाळणार आहेत. झच् मोदी सध्या १३ जून ते १५ जून या कालावधीत ॠ७ शिखर परिषदेत सहभागी होण्यासाठी इटलीला जात आहेत, त्यांच्या इटलीहून परतल्यानंतर या महिन्याच्या अखेरीस भाजपच्या संसदीय पक्षाची बैठक होऊ शकते आणि त्यात अध्यक्षांची नियुक्ती केली जाऊ शकते.
भाजप अध्यक्षपदाची निवडणूक कशी होते?
या वर्षी १८ फेब्रुवारी रोजी दिल्लीत झालेल्या भाजपच्या राष्ट्रीय अधिवेशनात राष्ट्रीय अध्यक्षांच्या नियुक्तीबाबत ठराव मंजूर करण्यात आला होता. यानुसार संसदीय मंडळ हे पद रिक्त झाल्यास सभापतींची नियुक्ती करू शकणार आहे. भाजपच्या स्वतःच्या घटनेतील कलम १९ मध्ये अध्यक्षपदाच्या निवडणुकीसाठी काही विशेष नियम करण्यात आले आहेत. या नियमानुसार पक्षाच्या राष्ट्रीय परिषद आणि राज्य परिषदांचे सदस्य मिळून राष्ट्रीय अध्यक्षाची निवड करतात. पक्षाच्या राष्ट्रीय कार्यकारिणीने बनवलेल्या नियमांनुसार अध्यक्षपदाची निवडणूक घेतली जाते.
अध्यक्ष होण्यासाठी कोणत्या पात्रता आहेत?
भाजपचा राष्ट्रीय अध्यक्ष होण्यासाठी, निवडणुकीसाठी उमेदवारी दाखल करणारी व्यक्ती किमान १५ वर्षे पक्षाची प्राथमिक सदस्य असली पाहिजे हे सर्वात महत्त्वाचे आहे. यासोबतच, राज्य किंवा राष्ट्रीय कार्यकारिणीचे किमान २० सदस्य अध्यक्षपदाच्या निवडणुकीसाठी एखाद्या व्यक्तीचे नाव सुचवू शकतात आणि या प्रस्तावाला किमान ५ राज्यांच्या राज्य कार्यकारिणी सदस्यांची संमती असावी. सर्वात महत्त्वाची बाब म्हणजे अध्यक्षपदाच्या निवडणुकीच्या प्रस्तावावर उमेदवाराची स्वाक्षरी असणे आवश्यक आहे.
अध्यक्षाचा कार्यकाळ किती असतो?
भाजप अध्यक्षांचा कार्यकाळ तीन वर्षांचा असतो. एखादी व्यक्ती सलग दोनदा राष्ट्रीय अध्यक्ष होऊ शकते. अध्यक्षांव्यतिरिक्त, सर्व कार्यकारिणी, परिषद, समिती आणि पक्षाशी संबंधित पदाधिकारी आणि सदस्यांचा कार्यकाळ देखील केवळ तीन वर्षांचा आहे. १८ वर्षे किंवा त्याहून अधिक वयाची आणि इतर कोणत्याही पक्षाशी संबंध नसलेली कोणतीही व्यक्ती भाजपची सदस्य होऊ शकते. भाजप अध्यक्ष हे पक्षाचे सर्वोच्च पद आहे आणि त्यांच्याकडे संपूर्ण पक्षाची महत्त्वाची जबाबदारी आहे.
नड्डा, शहा आणि राजनाथ, गडकरी यांनीही जबाबदारी पार पाडली आहे
जेपी नड्डा जून २०१९ मध्ये पक्षाचे कार्याध्यक्ष बनले आणि काही महिन्यांनंतर २० जानेवारी २०२० रोजी त्यांना पक्षाचे पूर्णवेळ अध्यक्ष बनवण्यात आले. त्यानंतर पुन्हा २०२२ मध्ये त्यांच्या नावाने ठराव मंजूर करून भाजप अध्यक्ष जेपी नड्डा यांचा कार्यकाळ जून २०२४ पर्यंत वाढवण्यात आला. त्यांच्याशिवाय अमित शहा, राजनाथ सिंह, नितीन गडकरी यांच्यासह अनेक नेत्यांनी या महत्त्वाच्या पदाची जबाबदारी सांभाळली आहे.